کلمه عطر از کلمه لاتین "پِر" به معنای "از میان" و "فوموس" به معنای دود میآید. فرانسویها، بوی خوشی را که در هوا پخش میشد، "عطر" نامیدند.
نخستین شکل عطر، بخور بود که نخستین بار در حدود 4000 سال پیش در بینالنهرین کشف شد. در آن هنگام، در مناسک مذهبی، صمغها و چوبهای مختلفی سوزانده میشد. هم چنین چوبها و صمغهای خوشبو را در آب و روغن میخیساندند و بدن خود را با آن ماساژ میدادند. هنگام مومیایی مردگان نیز از این عطرها استفاده میشد.بنا به هیروگلیفهای کشف شده، عطر در زندگی مصریان نقش مهمی بازی میکرد.
عطرها در حدود سال 1900 به این گروهها تقسیم بندی شدند: تک گل: با عطر یک گل خاص؛ چند گل: ترکیب چند گلی؛ آمبری: گروه گستردهای از بوهای وانیلی و حیوانی همراه با بوی گلها و چوبهای متفاوت؛ چوب: عطر چوبهای معطر، به ویژه صندل و سدر؛ چرمی: خانوادهای از رایحههای دارای رگههایی از بوی عسل، تنباکو، چوب و قطران چوب که یادآور چرم هستند؛ قبرس: شامل رایحههایی متشکل از ترنج، خزه بلوط، پچولی و ماده معطری که از لادن به دست میآید؛ فوژه: به معنای سرخس در زبان فرانسه، و ساخته شده بر اساس رایحههای اسطوخودوس، کومارین (مادهای معطر با بوی وانیل) و خزه بلوط. بسیاری از عطرهای مردانه به این خانواده متعلق هستند.
از سال 1945 نیز به علت پیشرفت در صنعت عطرسازی، گروههای دیگری به این دسته بالا اضافه شدهاند، شامل: گلهای درخشان، سبز، اقیانوسی / اوزونی، لیمویی یا میوهای، گورماند / اومامی (با رایحه خوراکیها یا دسر(
یونانیان و رومیان عطر را از مصریان گرفتند. نزد کرتیان نیز محبوبترین گلها سوسن و رز بود. آنان که در ساختن روغنهای گیاهی مثل روغن زیتون و روغن بادام سررشته زیادی داشتند، روغنهای برگرفته از گلهای سوسن، رز، رازیانه و ریشه زنبق زرد را به این صنعت افزودند. یونانیان اولین عطر مایع را ساختند، گرچه با عطرهای امروزی تفاوت داشت. این عطرها، پودرهای خوشبویی بودند که بدون الکل با روغن مخلوط میشدند. از آن جایی که یونانیان در مصرف عطر افراط میکردند، سولون در قرن ششم استفاده از عطر را در قانون ممنوع کرد تا در هزینههای وارداتی صرفهجویی شود، اما این ممنوعیت، چندان نپایید. تئوفراستوس آتنی درباره بوهای مختلف، روغنها و منشأ گیاهی آنها و حتا اثر بوهای مختلف بر خلق و خوی و تفکر بحث کرده است.
2- EAU DE PERFUM :%20-10 تركيبات معطر
3- EAU DE TOILETTE :%10-5 تركيبات معطر
4- EAU DE COLOGNE:%3-2 تركيبات معطر
تـركيـب آب و الـكل بعنوان حلال مواد معطر بكار ميرود. در عمل گرماي بدن سبب ميگردد تـا حـلال بـسرعت تـبـخير شده و عـطر بـروي پـوست بـاقـي بـماند تا بتدريج طي چندين ساعت تبخير گردد.
نامگذاری ادوکلن عجیب به نظر آید، زیرا کلون، نام فرانسوی شهر کلن در آلمان است، در حالی که ادوکلن از ایتالیا آمده است. جیان پائولو فمینیس، آرایشگری از شهر "وال ویگزو"، مبتکر ادوکلن بود. او از ایتالیا به آلمان رفت و آب معطری را کشف کرد که نامش را "آب ستودنی" گذاشت. این آب معطر از الکل، روغن بهار نارنج، ترنج، اسطوخودوس، و اکلیل کوهی ساخته میشد. در سال 1709 که پائولو این ماده را به بازار عرضه کرد چنان مشتریان فراوانی یافت که مجبور شد از برادرزادهاش، جیووانی ماریا فارینا کمک بگیرد تا بتواند سفارشها را آماده سازد. در سال 1732 فارینا این محصول را به عنوان داروی بیماریهای مختلف از جمله معده درد تا خونریزی روده به بازار عرضه کرد.در میانه قرن هجدهم، پس از پایان جنگ هفت ساله میان پروس و بریتانیا از یک سو و اتحادی از فرانسه و اتریش و روسیه از سوی دیگر، سربازان فرانسوی، اتریشی و روسی و بریتانیایی بطریهای "آب ستودنی" را به کشورهای خود بردند و بازاری جهانی برای آن پدید آوردند. فرانسویها، آن را "ادوکلن" نامیدند.
ادوکلن در قرن هجدهم موارد استفاده مختلفی داشت: در آب استحمام ریخته میشد، با شراب مخلوط میشد، همراه با قند خورده میشد، به عنوان ماده شستشوی دهان، تنقیه، یکی از ترکیبات ضماد مورد استفاده قرار میگرفت و مستقیم تزریق میشد و...فرمول دقیق عطرهای تجاری مخفی هستند و حتا اگر هم علنی شوند، چنان پروسه پیچیدهای در تهیه آنها به کار میرود که این فرمول استفاده چندانی ندارند. روغن اسانس عطر با یک حلال رقیق میشود زیرا روغن غیر رقیق شده چنان ترکیبات فراری دارد که در صورت استفاده به حساسیت و جراحات پوستی یا خراب شدن لباس منجر میشود.متداولترین ماده حلال روغن عطر، اتانول یا مخلوطی از اتانول و آب است. افزایش ترکیب معطر عطر موجب افزایش شدت بو و ماندگاری آن میشوند. بنابراین، اگر چه غلظت روغن عطر در ادوپرفوم بیشتر از ادوتوالت است، اما میزان آن در هر کارخانه عطرسازی متفاوت است.
آغاز عصر طلایی مصریان، عطر فقط در مراسم مذهبی برای خدایان یا فراعنه استفاده میشد. به تدریج صمغها، خوشبوکنندهها و روغنهای معطر از انحصار روحانیون خارج شد و مردم موظف شدند حداقل هفتهای یک بار از آن استفاده کنند. از آن جایی که مصریان معتقد بودند که روح به آسمان میرود، خویشاوندان مرده همواره کوزههایی پر از مواد خوشبوکننده در مقابر میگذاشتند. آب و هوای مناسب مصر، آنان را قادر ساخت از هند ادویهها و مواد بودار زیادی مانند، زنجبیل، فلفل و چوب صندل وارد کنند. آنان هنوز نیز در تولید روغن اسانس عطر که بخش مهمی از محصولات یاسمن دنیا را تشکیل میدهد، جایگاه برجستهای دارند.
قبرس: شامل رایحههایی متشکل از ترنج، خزه بلوط، پچولی و ماده معطری که از لادن به دست میآید؛ فوژه: به معنای سرخس در زبان فرانسه، و ساخته شده بر اساس رایحههای اسطوخودوس، کومارین (مادهای معطر با بوی وانیل) و خزه بلوط. بسیاری از عطرهای مردانه به این خانواده متعلق هستند.از سال 1945 نیز به علت پیشرفت در صنعت عطرسازی، گروههای دیگری به این دسته بالا اضافه شدهاند، شامل: گلهای درخشان، سبز، اقیانوسی / اوزونی، لیمویی یا میوهای، گورماند / اومامی (با رایحه خوراکیها یا دسر(
تعریف رایحه های ادکلن ها
رایحه گرم به رایحه ای گفته می شود كه هنگامی كه بوی آن به مشام برسد مشام را كاملا گرم میكند مثل عطر هایی نظیر وان من شو،آزارو،آرامیس900و...و معمولا این نوع عطرها در هوای سرد و فصل زمستان مصرف می شوند
رایحه سرد وملایم
رایحه سردو ملایم به رایحه ای گفته می شود كه هنگامی كه بوی آن به مشام برسد مشام را كاملا سرد وخنك میكند مثل عطر هایی نظیر نایس ،كول واتر،بوس و..... در ضمن معمولا این نوع عطرها در هوای گرم وفصل تابستان مصرف میشوند
رایحه سردو تند
رایحه سردو تند به رایحه ای گفته می شود كه هنگامی كه بوی آن به مشام برسد مشام را كاملا سرد میكند وپخش بوی آن نیز زیاد است مثل عطر هایی نظیر اكودیویدف،هو گوبوس،دانهیل دیزایرو ..... در ضمن معمولا این نوع عطرها در هوای گرم وتابستان مصرف میشوند. برای ورزشكاران بعد از تمرین این گونه عطرها پیشنهاد می شوند.
رایحه ادكلنی
برای اشخاصی مناسب است كه می خواهند عطری كه مصرف میكنند شبیه بوی ادكلن آن باشد.ومعمولا بوی ادكلن از عطر بیشتر پخش می شود آن هم به این دلیل است كه ادكلن الكل بیشتری نسبت به عطر دارد .
مراحل تبخیر عطر
رایحه اولیه: رایحه ای كه پس از چند دقیقه از استعمال عـطـر احـسـاس می گردد. رایحه اولیه همان احساس اولیه از بوی عطر می بـاشد. بـه هـمین خاطر در فروش عطر تاثیر بسزایی دارد. رایحه این مرحله تازه و تند می بـاشد. تركیـبـاتی كـه در ایـن مـرحله دخیل هستند بوی تند داشته و شدیدا فرار میباشند و بسرعت تبخیر میگردند.
رایحه ثانوی: رایحه عطرثانوی زمانیـكـه رایـحه ابتدایی از میان میرود آشكار میگردد. رایحه ثانوی بدنه اصلی عطر را تشكیل میدهد و بعنوان ملایم كنـنـده بوی تند اولیه بكار میرود.رایحه این مرحله چیزی حدود 10 دقیقه تا 1 ساعت بعد از استعمال عطر احساس میگردد.
رایحه پایه: رایحه عطر زمانی كه رایحه اولیه و ثانویه از میان می رونـد. تركیبات این گروه معمولا ثابت كننده می بـاشنـد. رایحه این مرحله قبل از 30 دقیقه از استعمال عطر احساس نخواهد شد.
منابع عطر سازی
گیاهان بعنوان منابع روغنهای اساسی و تركیبات معطر عمده بشمار می آیند. گیاهان ایـن تـركیـبـات را بـخـاطر مـحـافـظت از حیوانات گیاه خوار و همچنین جذب حشرات گرده افشان تولید می كنند.
گلها: بزرگترین منبع مواد معطر می بــاشند كه شامل گل های سرخ، مریم، میخك، یاس و ابریشم هستند.
برگها: برگهای نعناع هندی، بنفشه، رزماری، مركبات، گوجه فرنگی و علف خشك.
ریشه و ساقه های زیرزمینی: ریشه درخت جوز و زنجبیل.
دانه ها: دانه های گشنیز، زیره، كاكائو، هل و بادیان.
میوه ها: میوه های تمشك، توت فرنگی، سیب، مركبات، وانیل، فلفل شیرین.
روغن چوب: چوب درختان سرو، عرعر، كاج و صنوبر.
پوست درختان: درخت نعناع.
رزین(صمغ): رزین بوته كندر، بلسان(درخت گل حنا)، كاج و صنوبر.
منابع حیوانی
مشك: از كیسه آهوی آسیایی گرفته میشود كه مشك سنتزی(مصنوعی) به علت اقتصادی بودن جایگزین مشك طبیعی شده است.
كاستوریوم: كه از كیسه سگ آبی آمریكای شمالی بدست می آید.
عنبر سائل: ماده چربی مانندی كه از نهنگ عنبر بدست می آید.
عسل: كه از كندو عسل زنبور بدست می آید.
منابع مصنوعی
مواد معطر ساختگی تركیبات ارگانیكی می بـاشد كـه از فـراورده هـای نـفـتـی و یا رزین درخت كاج حاصل میگردد مانند كومالین و لینالول.
- FRESHY GREENرایحه ای كه شـبیـه عـلف و سبزه و یا برگهای تازه چیده شده میباشد - رایحه پر طراوت
- ORIENTAL رایحه كاجی و بلوطی و یا وانیلی - رایحه گرم
- SPICYرایحه گرم و تند.
- WOODYرایحه جنگل و چوب خشك تازه قطع شده.
- FLORALرایحه گلها - ملایم و طبیعی.
- FRUITYرایحه میوه ها بجز مركبات مانند: سیب، موز و توت فرنگی.
- FUNGALرایحه قارچ مانند.
- EARTHY/MOSSYرایحه زمین جنگل و خاك.
- CITRUS رایحه مركبات مانند: نارنج، لیمو ترش و پرتغال.
- TOBACCO رایحه تنباكو.
- SWEET رایحه شیرین.
- LIGHT رایحه ملایم و سبك.
- HEAVY رایحه سنگین و گیرا.
از دیگر گروه های عطرها میتوان به DEODORANT ها كه برای برطرف كردن بوی بد دهان و ANTI-PERSPIRANT ها كه از تعریق بدن جلوگیری میكنند و AFTERSHAVE كـه پس از اصلاح استفاده میگردند نام برد.
15 نکته جالب عطر و ادکلن
1- در دنیای مُد، عطر و اودکلن هم مثل رخت و لباس و کفش و کلاه و . . . سال به سال، نو میشود اما هر عطری برای هر سن وهرموقعیتی مناسب نیست.
2- از عطرهایی مانند بولگاری، اسکادا و ایریا که رایحه سنگینی دارند، ترجیحا در محافل رسمی استفاده کنید. همیشه بهتر است که در مکانهای رسمی از رایحههای تلخ، گرم، شیرین و تند استفاده کنید.
3- در ساخت عطرهای تلخ معمولا از اسانسهایی مانند ریشه درختان و ادویههای تند شرقی استفاده میکنند. عطرهای شیرین و گرم هم عطرهایی هستند که از بو و طعم شکلات و میوههای تابستانی برخوردارند.
4- از عطرهایی مانند مادام روشاز، گپ، هوگو و آزارو ترجیحا در محافل دوستانه و صمیمی استفاده کنید. همیشه بهتر است که در محافل دوستانه و صمیمی، از عطرهای سرد و ترش استفاده کنید.
5- عطر سرد به عطری میگویند که حس خنکی و تازگی را القا کند. استشمام این عطرها معمولا باعث میشود که طعمِ میوههایی مانند خیار و هندوانه را به خاطر بیاوریم.
6- عطر ترش به عطری میگویند که طعم مرکبات را به خاطر بیاورد. عطرهای ترش نیز القاکننده حس طراوت و شادمانیاند.
7- عطرهای سرد و ترش باعث آرامش روحی و رفع خستگی نیز میشوند. لابد دیدهاید که در باشگاههای ورزشی، هوای داخل باشگاه را معمولا با رایحههای سرد و ترش مطبوع میکنند. عطرهایی با طعم گلهای وحشی میتوانند حس صمیمیت بیشتری به محیط القا کنند.
8- همانطور که در بحث رنگها، از رنگ سال و رنگ فصل برایتان گفتیم؛ در بحث عطرها هم باید از عطر سال و عطر فصل صحبت کنیم. طبیعتا عطرهایی که بهتر است در روزهای گرم و آفتابی استفاده شوند، با عطرهایی که مناسب روزهای سرد زمستاناند، یکسان نیستند.
9- در فصل بهار از عطرهای ملایم استفاده کنید. عطرهای ملایم و بهاری را معمولا از گلهای بنفشه، تمشک و مگنولیا میگیرند.
10- در روزهای گرم تابستان برای ماندگاری بوی عطر باید به دفعات بیشتری از آن استفاده کنید. با این حساب، بهتر است که در فصل گرم از عطری استفاده کنید که ماندگاری بیشتری داشته باشد.
11- در فصل گرم، استفاده از رایحههای خنک و ترش، تلخ و سرد، جنگلی و وحشی بسیار خوشایند است. استفاده از رایحه های خنک و ترش در فصل تابستان، سرمای خوشایندی را به شما و اطرافیانتان منتقل میکند و درنتیجه از حس ِگرمای محیط میکاهد تا به یک حس تعادل دمایی برسید.
12- ماندگاری عطرها در هوای سرد بیشتر است. یعنی در پاییز و زمستان با توجه به دمای پایین هوا، الکل موجود در عطر دیرتر تبخیر میشود. در فصلهای سرد سال، بهتر است از رایحههای سنگین مانند عطرهای شیرین، تند و تلخ استفاده کنید.
13- اگر پوستتان چرب است، خوشحال باشید چون دوام و ماندگاری عطرها بر روی پوستهای چرب و تیره بیشتر است. اما عطر برای پوستهای روشن و خشک، در حکم یک مرطوبکننده است و دوام زیادی روی این پوستها ندارد.
14- اگر پوستتان روشن و خشک است و میخواهید ماندگاری عطرتان بیشتر شود، بهتر است پیش از استفاده از عطر، از لوسیونهای مرطوب کننده بدون بو استفاده کنید.
15- از زمانهای گذشته، این باور همچنان پابرجاست که عطر و اودکلن را باید به پوست جلوی گردن و یا به مچ دست زد. واقعیت این است که زدن عطر بر روی محل نبضها (مانند: مچدست، مچ پا، پشت زانوها و نبض گردن) باعث متصاعد شدن رایحه عطر شده و کلا خوشایند است اما پزشکان توصیه میکنند به گردنتان عطر نزنید چرا که این کار، احتمال بیماریهای پوستی را در این ناحیه افزایش میدهد.